Elk vak heeft eigen afkortingen en vaktermen,  dat is bij vertalers niet anders.

CAT-tools, bron- en doeltaal, tussentaal, DTP, PE of PEMT, MT, TM, native, het zijn slechts enkele van de vele termen waarmee de gemiddelde vertaler goochelt. Maar wat misschien wel dagelijkse kost is voor vertalers, klinkt bij anderen vaak als Bargoens in de oren.

Laten we dat vertalersjargon dus even vertalen!

CAT-tools of CAT-software staat voor Computer Aided Translation. Dit is software waarmee je een vertaalgeheugen opbouwt op basis van eigen vertalingen. Niet te verwarren met automatische vertaling! In ons blogartikel Over CAT-tools en automatische vertalingen lees je daarover meer.

TM staat voor Translation Memory, of vertaalgeheugen. Zonder CAT dus geen TM. Een kattebelletje nodig om dit te onthouden? Denk aan de CATMiauwt.

Vertalen is als reizen: soms moet je een tussenlanding maken om je doel te bereiken

Met brontaal bedoelen (ver)taalvirtuozen de taal van de basistekst. De doeltaal is de taal waarin deze vertaald wordt. Ook de termen brontekst en doeltekst volgen deze redenering.

Een tussentaal gebruiken we wanneer het niet mogelijk blijkt om rechtstreeks van de brontaal naar de doeltaal te vertalen. Een vertaling Swahili-Urdu, bijvoorbeeld, is geen alledaagse combinatie. Het aantal beschikbare professionele vertalers is in die taalcombinatie nagenoeg onbestaande, eenvoudigweg omdat het twee nichetalen betreft. In dat geval is het zoeken naar een spreekwoordelijke speld in een hooiberg om een vertaler te vinden. Vaak is het dan ook handiger, sneller én goedkoper om de brontekst eerst naar een derde taal – een tussentaal – te vertalen, zoals Engels of Frans, om deze vervolgens naar de doeltaal (Urdu in dit voorbeeld) te vertalen.

Interessant weetje: Nederlands is met ongeveer 24 miljoen sprekers wereldwijd ook een nichetaal. Wanneer we een Nederlandse tekst naar een andere nichetaal vertalen, moeten we dus soms een tussentaal gebruiken.

Ooit al gehoord van MT? Dat staat voor Machine Translation, een volledige computervertaling of automatische vertaling waar geen mensen aan te pas komen. Google Translate en DeepL zijn de bekendste voorbeelden daarvan.

De meesten stellen (soms met scha en schande) vast dat een tekst na een MT toch niet echt klaar is voor publicatie. (Laten) nalezen en controleren is dan de boodschap, in vaktermen post-editing of kortweg PE of PEMT geheten.

Met native speakers verwijzen we in ons vakgebied naar taalkundigen die (meestal uitsluitend) naar hun eigen moedertaal vertalen en er zo voor zorgen dat de tekst niet alleen grammaticaal en taalkundig correct is, maar ook natuurlijk en taaleigen aanvoelt. Ervaring leert ons dat teksten die door moedertaalsprekers vertaald worden altijd net dat beetje aangenamer lezen.

Is de vertaling klaar en mag de wereld al dat heerlijks eindelijk lezen? Dan presenteer je dat best zo goed mogelijk, wat betekent dat je tekst een goede dosis DTP of desktoppublishing kan gebruiken. Dat is een vak apart, daarvoor doe je best beroep op een professional.

Is er nog een term waarover je een woordje uitleg wil? Ken je nog een vakterm van vertalers die zeker een woordje uitleg verdient? Stuur ons een mailtje of bel ons op +32 9 278 65 51.